GEREDE ŞEHİR MEZARLIĞINDAKİ mezar taşı yazıları
Abdullah Demirci
Mezar taşı yazıları, başucuna dikildiği kimse hakkında bilgiler veren, bazıları o kimse için özlü sözler de barındıran yazılardır.
ecnebi memleketlerde, sağlığında işi yazı olanların mezar taşlarında eserlerinden alıntılar yapmak gelenek haline gelmiştir. Hatta edebiyatla, bilimle, felsefeyle uğraşanların mezar taşlarında yazanlar hakkında kitaplar yayımlanmıştır. bizde ise doğum ve ölüm bilgileri, hayat ve ölüm ile ilgili kısa şiirler dışında en bilineni "ruhuna fatiha" dileğidir.
Bazıları da epeyce esprilidir bunların. beni en çok güldüreni şu olmuştur: "hastayım diyordum da inanmıyordunuz."
“Ölenin kimliğini ,cinsini, mesleğini,yazgısını belirtmek amacıyla mezar taşlarına yazılar yazılması ve işaretler yapılması
çok yaygındır.İslam dininin sadece ölenin adı yazılı bir taşla yetinilmesini tavsiye etmesine karşın(Bilmen 1962:345) ,halk bu konuda bir sınır tanımamakta ,mezar taşlarına ölenin adını ,soyadının, nereli olduğunun, doğum ve ölüm tarihlerinin yanı sıra’’fatiha’’ isteği,şiirler,beyitler,özdeyişler yazdırmakta ;mezardakinin ölüm sebebini,sürdüğü hayatın mutsuzluğunu, doktorların ya da bir kazanın kurbanı olduğunu vb.dramatik ve dokunaklı biçimlerde ifade etmekte ;daha çok büyük kentlerde olduğu gibi ölenin fotoğrafını koymaktadır’’(Örnek 1995:235).
Ayrıca mezar taşlarında desenler,motifler bulunabilmektedir.Gerede Şehir Mezarlığındaki mezarlarda köy mezarlıklarında eskiden çok rastlanan tahta mezar başlıkları hemen hemen yoktur. Tahtadan yapılan bu mezar başlıklarının kadınlar için olanları beş kollu çatala veya yabaya benzemekteydi.
Ayrıca mezar taşlarında ölenin mesleği de zikredilmektedir.Ölenin aile lakabı yer almakla beraber,en çok ulema olanlar ve hacı olanlar yer almaktadır.Meslek ünvanı olarak; Şekerci,Tabak,Emekli,Öğretmen,Kasap,Sucu,Banka müdürü,Katip, Terzi,İmam,,Müftü, şoför, tahsildar,Saraç adları geçmekle beraber Gerede’nin bir dericilik merkezi olması dolayısıyla Tabak olanlar çoğunluktadır.
İncelediğimiz mezar taşlarındaki yazıları konuları itibariyle 1-Fatiha isteğinde bulunanlar2- Dünyanın kalıcı olmadığını ve ölüm gerçeğini vurgulayan yazılar: 3-- Geride kalanlara tavsiye,mesaj bırakan sözler 4-Felekten,talihten yakınan sözler 5-Allah’a,peygambere ve cennete kavuşma ile ilgili dilekler ve 6- diğerleri olmak üzere altıya ayırabiliriz.
1-Fatiha isteğinde bulunan yazılar:
Bakıp geçme ey Muhammed ümmeti
Mevtanın diridendir bir Fatiha minneti
b-Ziyaret bir Fatihadır
Bugün bana ise yarın sanadır (4 adet)
c-Ey fani arkadaşım gel mezarımın başına
Ecel geldi genç yaşımda başıma
Doyamadım yuvam ile kuşuma
Bir Fatiha et,ben kardeşine
d-Figan etme ben duymam
Rahatsız etme eli, Bir Fatiha oku,
Belki Rabbim affeder beni
e-Bakıp geçme ricam budur Ey Muhammed ümmeti
Mevtanın diriden bir Fatiha minneti
f-Ziyaretten murat bir Fatihadır
Bugün bana ise yarın sanadır (4 adet)
g-
El çekip cümleden bakiye rıhleti
Terk edip geriye mal ü mülkü devleti
Acizim kapına geldim ey Hüda
Bab- lütfundan kerem kıletme cüda
Gelip kabrimi ziyaret eden ihvan
Etsinler ruhuma Fatiha ihsan (2 adet)
h-Gençtim, fedakardım menzilime çabuk vardım
Mağfirettir amacım, fatihana muhtacım
I-Beni mağfiret kıl ey Rabbi yerdan
Bir hakkı arşı azan nuru Kuran
Gelüp kabrim ziyaret eden ihvan
İdeler ruhuna bir Fatiha ihsan
(Nacati Baser)
i-Bu fani ömrüm hep sükutla geçti
Bivefa dünyanın dağdağasında
Ey zair sen de benim gibi olacaksın
Bir Fatiha oku Hakk’ın rızasında
j-Bakıp geçme ey Muhammed ümmeti
Ölünün diriden bir Fatihadır minneti
2-Dünyanın kalıcı olmadığını ve ölüm gerçeğini vurgulayan yazılar vurgulayan yazılar:
a- Şu fani cihan vefası yoktur
Gamsız,kedersiz sefası yoktur
b-Levh-ikalem böyle yazmış yazımı
Aynı dertten gömdüm körpe kuzumu
Emir yüce Mevla’dan çare bulunmaz
Buyalan dünyada daim kalınmaz
c-Vefadız dünya kimi güldürür
Gül açılsın derken hemen soldurur
d-Dünya malına güvenip aldanma
Herşey yalan ölüm gerçek
e- Bu cihanın bağına geldimbir mürüvvet görmedim
Derdime çare aradım bir ilacını bulamadım
Şu fani dünyada tulü ömür sürmedim.
f- Her şey yalan ölüm gerçek
Fani dünyaya gelen göçecek
g-Vefadız dünya kimi güldürür
Gül açılsın derken hemen söndürür
h-Şu fani cihan vefası yoktur
Gamsız kedersizsefası yoktur
I-Vefasız dünya kimi güldürür
Gül açılsın derken hemen söndürür
(Tabak Hacı Sadık Bağlar)
3- Geride kalanlara tavsiye,mesaj bırakan sözler:
a- Yoktur bekası dünyanın
Unutma emrini Hüda’nın
Durma bir güzel nam bırak
Boşa gitmesin hayat
b-Ey Hakk’ın kulu Tanrı’ya dayan
Tanrı sevdiği kulunu atmaz bir zaman
c-Ey fani gel nazar eyle şu mezarımın başına
Salınıp gezer iken bak ne geldi başıma
Ta ezelden taktir imiş
Turap oldum, taş dikildi başıma
d-Geçmişi düşünmeyin geleceğiniz var mı
Gençliğe güvenmeyin benim yaşım ihtiyar mı
e-Bakma kabristanın ancak saha-i medhuşuna
Dur da bir müddet kulak ver nele-i hamuşuna
Kalbi hiç benzer mi bak simayı heybet puşuna
Kim ki dalmıştır hayatın seyl-i cuşa cuşuna
Can atar bir gün gelir yorgun düşüp ağusuna
f- Ne gayri üstadan,ne rutfi esnadan bil
Ömrün Hakk’a tevfiz et, Cenab-ı kibriyadan bil
(Koca Hasan mahdumu Hasan Gürin)
g-Kaderde ne ise olur etme merak
Uyma nefsine Hakk’ın rahmetine bırak
(Şekerci Galip Calayır)
h-Bideva bir derde düştüm hem mevtime oldu sebep
Görüp encam-ı hayatı Hakk’ın rızasına kıl talep
(Ayşe Saraç)
I-Behey adem şu dünyada elinde bir defterin olsun
Bu defter ruz-u mahşerde önünde rehberin olsun
i-Şu çeşmenin haline bak içecek tası bile yok
Kırma kırma kalbimi yapacak ustası yok
j-Dün ben sizin gibiydim
Yarın siz benim gibi olacaksınız.
(Em.Sağlık Mem.Yakup Yiğit)
k-Gel nazar eyle şu mezarımın başına
Takdir imiş taş dikildi başıma
l-Çıkmışsa ilahi bir emir,bahane bol
Toprakla başlar, toprakla biter bu yol
(Kazım Budak)
m-Baba başta tac imiş
Her derde ilaç imiş
Bir evlat pir olsa
Babaya muhtaç imiş
(Etem oğlu Hacı Mehmet Türkeri)
4-Felekten,talihten yakınan yazılar:
a-Çiçek gibi geldim dünyaya
Doyamadım anne babaya
Felek kalesi yordu özümü
Sessizce yumdum cihana gözümü
Dünyada koydum iki kuzumu (2 adet)
b-Ben bir kuş idim uçtum yuvadan
Ecel geldi ayırdı anne ve babamdan
c-Güneşi görmeden en verimli dönemde
Ekmeğini aldılar elinden
Yer kırmızı gök siyahtı o gün
d-Bir gonca olarak geldim dünyaya
Doyamadım anneme babama yuvaya
Yaktım sizi vasil oldum Hüda’ya
e-Tomurcuk gülüm açmadan soldu
Çocukluk yaşım bilmedi noldu
Ecel hançarına olmadı çare
Kalp hastalığı bahanem oldu
f-Ermeden murada
Ecel kırdı kolumu
(N.Enver POyraz)
5-Allah’a,Hz.Peygambere ve cennete kavuşma ile ilgili dilekler
a-Acizim aciz olanı istemem
Ruhumu Rahman’a teslim eyledim
Gayri istemem (2adet)
b-Eylemem Cenab-ı Hak’tan başkasına minnet
Dar-ı beka’ya eriştim , şefaat ya Muhammed
c-Hayatında yeri vardı iyilik ve neşenin
Mekanı cennet olsun.
Temiz kalpli şoför İdmail Yabanovalı 1926-1974
d-Ruhun şad olsun
Mekanın cennet olsun
e-Faniyim fani olanı istemem
Acizim aciz olanı istemem
Ruhumu Rahman’a teslim eyledim
Gayri istemem
f-Dünyada incitmedi hiçbir
6-Diğer mezar taşı yazıları:
a- Bu fani alemden sefer eyledi
Zikreyleyerek Hakk’a verdi canın
Alem-i bekaya güzer eyledi
b-Dön bana buyurdu Hakk
Gün geldi vade yetti
Odur hakim-i mutlak
Her şeyi o halketti
Rabia Çuhadar hanım
Gerçek aleme gitti
Ruhu için el Fatiha
c---Ey hatem-i risalet emn-ü emana geldim
Deryayı kereminden atma ben kenare
Eshab-ı Kehf’e kalbi yar eyledi Yaradan
Sezginniçin güvenmezsen gibi keremkare
Abdurrahman Sezgin (Müftü) 1338-1978
d-Hayatımda ağlatmadım lakin kendi içimden ağladım
İyilikti tek emelim takdir böyle imiş kime ne deyim
Üç kuzumu Hakk’a amanet ederim.
(H.İmam Özzefci)
e-Seksenbeşinde iki oğul gömdüm
………..larıyla yanıp ben de göz yumdum
(Zehra Altıntaş)
f-El merhum vel meğfur Hacı Faik Derici
Bu fani alemden sefer eyledi
Zikreyleyerek Hakk’a verdi canın
Alem-i bekaya güzer eyledi
g-Ne baharım kaldı ne yazım
Ne ağrım kaldı ne sızım
Fayda vermiyor, oğlum kızım
Sana geldim ya Resulallah
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder